BİLİMSEL ANALİZ VE YÖNTEM KAVRAMLARI
Analiz etme ise parçaladığımız olayın temel parçaları arasındaki ilişkileri görerek bunlar arasındaki neden-sonuç ilişkilerini ortaya koyarak sistematik bir şekilde incelemek ve değerlendirmektir. Analize başlamadan önce analiz yöntemi belirlenmelidir.
Yöntem ya da metot en genel anlamıyla bir amacı gerçekleştire bilmek için izlenen yol ya da usuldür. İktisat biliminde, gerçek hayatta gözlemlenen olaylar ve davranışlar bilimsel yöntem izlenerek açıklanır. Bilimsel yöntem üç temel aşamayı kapsar :
- Sorunun tanımlanması aşaması
- Model kurma aşaması
- Hipotez testi aşaması
Sorunun tanımlanması aşamasında, açıklanmak istenen olay ve davranışlar açıklanır. Enflasyon, büyüme, işsizlik gibi.
Model kurma aşamasında; mantıksal akıl yürütme yöntemleri kullanılır. Bu noktada temel iki yöntem vardır bunlar tümden gelim ve tüme varımdır. Tümden gelim; zihnin tümel önermelerden özel sonuçlar çıkarma işlemidir. Tümden gelim çeşitli bilimlerde nedenlerden sonuçlara, yasalardan olaylara geçiş şeklinde yapılır örnek olarak " bütün bitkiler canlıdır, gülde bitkidir, o halde gülde canlıdır."
Tümevarım yöntemi ise özelden genele ya da olaylardan yasalara geçiş olarak tanımlanabilir. Yani tümden gelimin tam tersi yöntem olup özelden genele doğrudur. Örnek vermek gerekirse " büyük ressamlar öldükten sonra üne kavuşurlar."
Bu yöntemler ile, açıklanmak istenen olay veya davranışın ortaya çıkmasına yol açan unsurlar üzerinde durulur.
Model kurma aşamasın da mantıksal akıl yürütme yöntemi belirlendikten sonra iktisadi modelin değişkenleri belirlenmelidir. bir modelde;
- dışsal değişkenler ve
- içsel değişkenler yer alır.
Dışsal değişkenler model dışında belirlenen, içsel değişkenler ise model tarafından belirlenen değişkenlerdir. Matematiksel olarak ifade etmek gerekirse
X=aY+c şeklindeki bir denklemde " X " modeldeki bağımlı (içsel) değişkeni temsil etmektedir çünkü X'teki değişmeyi " Y " dışsal ( bağımsız ) değişkeni belirlemektedir, "c" ise burada sabit sayıdır. Dışsal değişkenler modelin girdisi, içsel değişkenler ise modelin çıktısı niteliğindedir.
Bu süreçte içsel değişkenlerin nasıl değiştiğine ilişkin sonuca hipotez ( varsayım ) adı verilir. Bilimsel bir ifadenin varsayım olarak kabul edilebilmesi için sınanabilmesi gerekir.
Bilimsel yöntemin hipotez aşamasında ise modeller kabul ya da reddedilebilir. Kabul edilen model teori ( kuram ) adını alır. Genel anlamda bir kuram bir düşüncenin, genel, soyut ve rasyonel olmasıdır. Kuram bir gözlem için açıklanabilir bir çerçeve sağlar ve kuramı sağlayacak varsayımlar test edilebilir hipotezler tarafından desteklenir.
Yazımızda analiz, yöntem ve bir yöntemin belirlenmesinden sonra izlenecek aşamaları anlatmaya çalıştık. İktisadi amaçla yapılacak bir analizde önce bir yöntem belirlenip ve sonrasında bu yöntem çerçevesinde teoriye ulaşılmalıdır.
Filozof William Ockham' a göre bir modelde gereksiz ayrıntılara yer almamalı, modeller olabildiğince basit olmalıdır. Bu görüşe " Ockham'ın usturası" adı verilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder