BİLİMSEL ANALİZ VE YÖNTEM KAVRAMLARI

BİLİMSEL ANALİZ VE YÖNTEM KAVRAMLARI

Analiz kavramı köken olarak Yunancadır ve  Latince " analysis" şeklinde ifade edilmektedir. Analiz kavram olarak; bir durumu, konuyu ya da olayı parçalamak ve gevşetme anlamına gelir.

Analiz etme ise parçaladığımız olayın temel parçaları arasındaki ilişkileri görerek bunlar arasındaki neden-sonuç ilişkilerini ortaya koyarak sistematik bir şekilde incelemek ve değerlendirmektir. Analize başlamadan önce analiz yöntemi belirlenmelidir.

  

Yöntem ya da metot en genel anlamıyla bir amacı gerçekleştire bilmek için izlenen yol ya da usuldür. İktisat biliminde, gerçek hayatta gözlemlenen olaylar ve davranışlar bilimsel yöntem izlenerek açıklanır. Bilimsel yöntem üç temel aşamayı kapsar :

• Sorunun tanımlanması aşaması
• Model kurma aşaması
• Hipotez testi aşaması    

Sorunun tanımlanması aşamasında, açıklanmak istenen olay ve davranışlar açıklanır. Enflasyon, büyüme, işsizlik gibi.

 Model kurma aşamasında; mantıksal akıl yürütme yöntemleri kullanılır. Bu noktada temel iki yöntem vardır bunlar tümden gelim ve tüme varımdır. Tümden gelim; zihnin tümel önermelerden özel sonuçlar çıkarma işlemidir. Tümden gelim çeşitli bilimlerde nedenlerden sonuçlara, yasalardan olaylara geçiş şeklinde yapılır örnek olarak " bütün bitkiler canlıdır, gülde bitkidir, o halde gülde canlıdır."

Tümevarım yöntemi ise özelden genele ya da olaylardan yasalara geçiş olarak tanımlanabilir. Yani tümden gelimin tam tersi yöntem olup özelden genele doğrudur. Örnek vermek gerekirse " büyük ressamlar öldükten sonra üne kavuşurlar." 

Bu yöntemler ile, açıklanmak istenen olay veya davranışın ortaya çıkmasına yol açan unsurlar üzerinde durulur.

Model kurma aşamasın da mantıksal akıl yürütme yöntemi belirlendikten sonra iktisadi modelin değişkenleri belirlenmelidir. bir modelde;

• dışsal değişkenler ve
• içsel değişkenler yer alır.   

Dışsal değişkenler model dışında belirlenen, içsel değişkenler ise model tarafından belirlenen değişkenlerdir. Matematiksel olarak ifade etmek gerekirse   

    X=aY+c şeklindeki bir denklemde " X " modeldeki bağımlı (içsel) değişkeni temsil etmektedir çünkü X'teki değişmeyi " Y " dışsal ( bağımsız ) değişkeni belirlemektedir, "c" ise burada sabit sayıdır. Dışsal değişkenler modelin girdisi, içsel değişkenler ise modelin çıktısı niteliğindedir.

Bu süreçte içsel değişkenlerin nasıl değiştiğine ilişkin sonuca hipotez ( varsayım ) adı verilir. Bilimsel bir ifadenin varsayım olarak kabul edilebilmesi için sınanabilmesi gerekir.

Bilimsel yöntemin hipotez aşamasında ise modeller kabul ya da reddedilebilir. Kabul edilen model teori ( kuram ) adını alır. Genel anlamda bir kuram bir düşüncenin, genel, soyut ve rasyonel olmasıdır. Kuram bir gözlem için açıklanabilir bir çerçeve sağlar ve kuramı sağlayacak varsayımlar test edilebilir hipotezler tarafından desteklenir. 

 Yazımızda analiz, yöntem ve bir yöntemin belirlenmesinden sonra  izlenecek aşamaları anlatmaya çalıştık. İktisadi amaçla yapılacak bir analizde önce bir yöntem belirlenip ve sonrasında bu yöntem çerçevesinde teoriye ulaşılmalıdır. 

Filozof William Ockham' a göre bir modelde gereksiz ayrıntılara yer almamalı, modeller olabildiğince basit olmalıdır. Bu görüşe " Ockham'ın usturası" adı verilir.

İKTİSAT NEDİR ?

İKTİSAT NEDİR ? 

 İktisat ya da ekonomi bu kavramları günlük hayatta çokça duyarız fakat teorik olarak ne demek olduğunu pek bilmeyiz. 

Bu nokta iktisat kelimesinin ne olduğu tanımlaya bilmemiz için onun ilgi alanını belirlememiz gerek. İktisat öncelikle sosyal bir bilim dalıdır diğer sosyal bilimlerde olduğu gibi temel odağında insan vardır. Fen  bilimlerde olduğu gibi deney durumu sosyal bilimlerde yoktur ve burada gözlem kavramı ön plana çıkmaktadır.

 Genel bir tanım yapıp bunun üstünden konuşmak gerekirse" İktisat kıt kaynaklarla, sınırsız ihtiyaçların en etkin şekilde karşılanmasını sağlamaya çalışan sosyal bir bilim dalıdır " 

Tanıma baktığımızda bir kıt kaynaklar, iki sınırsız ihtiyaçlar ve üç sosyal bilim kavramları ön plandadır . 

Kıt Kaynaklar ne demek, öncelikle bunu tanımlamak gerekirse . Dünya üzerinde ekonomik faaliyetlerini gerçekleşmesi için kullanılan araçlara üretim faktörleri yada kaynakları denmektedir ve bunlar sınırlıdır yani örnek vermek gerekirse dünya üzerindeki en önemli kaynaklardan olan petrol miktarı sonsuz değildir tüm dünyadaki petrol rezervi sadece 1,637 milyar varildir . Başka örnek vermek gerekirse dünyada ki su miktarı , buğday miktarı yahut para, bunların hepsi kıt kaynaktır ve iktisatta buna " Kıtlık Kanunu" denmektedir . İhtiyaç ise tatmin edildiğinde haz ve doyum, tatmin edilmediğinde acı ve üzüntü veren duygudur. Kaynakların bu kadar kıt olmasına rağmen insan ihtiyaçları sonsuzdur ve sürekli tüketim mevcuttur. Bu nokta bu kıt kaynaklarla hangi sınırsız ihtiyaçların giderilmesi gerektiğine karar veren bilim İktisattır. 

İktisat ilmi bunu gerçekleştirirken bazı sorulara cevap aramaktadır . Bir hangi mallar ne kadar  üretilecek , iki kim için üretilecek ve üç nasıl üretilecek .İktisat bu sorulara cevap vererek kaynakların optimal dağıtılmasını sağlayacaktır . 

 Bu sorulara cevap ararken İktisadı bölümlere ayıra biliriz bunlar; Pozitif İktisat, Normatif İktisat, Makro İktisat, Mikro İktisat olarak isimlendirebiliriz. Bunları kısaca açıklamak gerekirse:

Pozitif İktisat: İktisadın, mevcut durumunu inceleyerek, ne olduğunu belirlemeye çalışan ve değer yargısı içermeyen bölümüdür.

Normatif İktisat: Toplumsal refahın en üst düzeye çıkması için İktisadın ne olması gerektiğini inceleyen bölümüdür.

Mikro İktisat: İktisadın mevcut durumunu inceleyerek insan davranışı ve insanların piyasa, endüstri, firma, birey gibi nispeten küçük birimlerin tercihlerini inceleyen bölümüdür.

Makro İktisat: İktisadın bir bütün olarak ekonomiyi ve toplulaştırılmış ekonomik davranışları inceleyen bölümüdür ve konusunu milli gelir, işsizlik, ekonomik büyüme yada dış ticaret vb. oluşturmaktadır.

İktisadın bölümlerini tamamladıktan sonra yazımızın sonuna gelmekteyiz . Yazımızda hiç iktisat bilmeyen birinin anlayacağı bir dil kullanmaya çalıştık ve İktisadın temel alanı ve konusunu açıklamaya çalıştık.